Enige tijd geleden schreef ik op peteraspeslagh.be waarom ik U2 zo’n inspirerende groep blijf vinden. De band heeft zijn rabiate voor- en tegenstanders, maar dergelijke polarisering was ten tijde van de Beatles en de Stones ook al zo. De enen vinden Bono en co een zootje kapitalistische pseudo-wereldverbeteraars, de anderen verafgoden de Ieren. Mij interesseert vooral hun ironie en combinatie van maatschappelijke, politieke en historische feiten met prachtige muziek. In het bijzonder tijdens hun Zoo TV-periode was de wisselwerking tussen maatschappij, technologie en muziek subliem.
De groep had net de zwaarste crisis uit haar carrière achter de rug. Eind jaren tachtig waren ze hun traditionele vorm van muziek maken enigszins beu. Geëngageerde rocksongs, nu eens beïnvloed door de Ierse realiteit en dan weer door hun bewondering voor het fenomeen Amerika, begon hen te vervelen. Voor hun volgende album wilden ze het roer helemaal omgooien en zichzelf heruitvinden. Op het einde van de Lovetown-tour (begin 1990) hield Bono zijn ondertussen legendarische “dream it all up again”-speech, waarin hij aankondigde dat ze een tijdje uit de schijnwerpers gingen verdwijnen om met iets totaal anders op de proppen te komen.
Het was de periode van de val van de Muur en de Golfoorlog. De band trok naar Berlijn om er een nieuw album op te nemen, maar al gauw ontstonden spanningen in de groep. De “chemistry” die al vijftien jaar bestond was plots weg. Aan de ene kant wilden Bono en gitarist The Edge nieuwe technologieën in hun muziek opnemen, terwijl drummer Larry Mullen Jr. en bassist Adam Clayton een meer traditionele en conventionele manier van songs poogden te maken. Door de conflicten stond de band op splitten, maar net op tijd keerde de rede terug en gingen ze enkele maanden afkoelen.
Ondertussen hadden ze in Berlijn vooral veel inspiratie opgedaan. Het was dé plaats waar op dat moment geschiedenis werd geschreven. De groep kampeerde wekenlang in een vervallen pand in Oost-Berlijn. Langzaamaan pikten ze er elementen op die ze in hun nieuwe album en tour gingen opnemen: de allesoverheersende media die de veranderende realiteit direct in elke huiskamer bracht, de Trabant als symbool van maatschappelijke eenheidsworst, de subliminale boodschappen die diezelfde media handig wist over te brengen, het ruis op de beeldvorming van de werkelijkheid, etc. Bovendien leende het belangrijkste station van de stad, Zoo Station, haar naam aan het openingsnummer van de nieuwe CD, Achtung Baby.
Achtung Baby wordt jaren later als hun magnum opus beschouwd. Met songs als Even better than the real thing, One, Mysterious Ways, The fly, Until the end of the world, Ultraviolet, Acrobat en Love is blindness zou de band haar geschiedenis herschrijven. Achtung Baby werd gepromoot met de Zoo TV-tournee, waar alle elementen die ze in Berlijn hadden opgenomen waren geïncorporeerd. Rode draad was een fictief TV-station, Zoo TV (de chaos), waaraan de choreografie van alle songs was opgehangen. De boodschap was duidelijk: de media, en meer bepaald de TV, heeft een enorme invloed op de manier waarop wij de wereld bekijken. 
De intro van de show bestond uit een opeenvolgende reeks van beelden die de (Europese) geschiedenis van de twintigste eeuw toonden: de nazi-propaganda, de bouw van de muur, de Europese Integratie, Gorbatsjov en de val van de muur. Tijdens The fly werden op gigantische videoschermen supersnel de subliminale boodschappen geprojecteerd, samengevat in de leuze Everything you know is wrong. In de nok van de stage hingen een viertal Trabantjes waarin de belichting was aangebracht. Om nog maar van de subtiele beelden tijdens het fantastische Until the end of the world te zwijgen…
De tour, die in maart 1992 in Florida begon en in november 1993 in Tokio eindigde, kreeg door de actualiteit nog meer relevantie. Het was de periode van de vreselijke burgeroorlog in Joegoslavië. Via via had Bono een journalist leren kennen die in het belegerde Sarajevo verbleef. U2’s tournee was de ideale gelegenheid om de absurditeit van deze hachlijke situatie aan de kaak te stellen. Met behulp van de Eurovisie legden ze avond na avond een straalverbinding met Sarajevo, waarin de journalist steeds jongeren die er doodsangsten uitstonden live in de show bracht. Het miste zijn effect bij de audience niet. Plots werden de fans muisstil. “Please help us. We don’t want to be killed.” IJzig. Zo zie je maar wat livebeelden, zelfs via een imaginair TV-station, allemaal kunnen aanrichten. Het was, niet in het minst voor de band, bijzonder genant om na dergelijke noodkreten verder te gaan met de show. Een reality check kan nooit kwaad.
U kan er mee akkoord gaan of niet, maar voor mij is dit geen naïviteit of hypocrisie van verwaande rocksterren. Het is een geniaal samengaan van realiteit en show, met dank aan de actualiteit. Dit was U2 op zijn best en zo’n niveau heeft de band nadien niet meer kunnen halen. De ironie van de latere Popmart Tour was een mooie poging om de draak te steken met de oppervlakkige media- en showbizzsector, maar de boodschap kwam niet over. Elevation en Vertigo brachten goede muziek, maar misten een indrukwekkend totaalconcept. Bij Zoo TV was dat wel het geval en dat maakt het fenomeen dan ook een essentiële gebeurtenis in de rockgeschiedenis van het laatste kwart van de twintigste eeuw. De DVD is verkrijgbaar in iedere betere platenzaak en Fnac-consoorten. Meer dan een must.
Video’s op YouTube
Intro & Zoo Station
The Fly (!!)
Voor de rest gewoon “u2 zoo tv sydney” in het zoekveld intikken…
peteraspeslagh.be 
Als groep ben ik inderdaad ook wel een fan van U2, ze hebben enkele instant classics op hun actief.
Maar als mens, kan ik zeker hun frontman Bono heel wat minder smaken. Klagen dat de Ierse regering niet genoeg geld uitgeeft aan ontwikkelingssamenwerking, maar dan wel het bedrijf achter U2 verhuizen naar Amsterdam, om op die manier minder belastingen te moeten betalen.
Met minder belastinginkomsten meer geld aan armoede bestrijden, voor Bono klinkt dat allesbehalve tegenstrijdig.