Baby Doc est de retour

Wie we daar hebben: Jean-Claude Duvalier. Terug van heel lang weggeweest. Hij leek al in de vergeetput te zijn beland, maar duikt nu toch weer op.

Baby Doc haalt vooral herinneringen naar boven. We schrijven begin februari 1986. Ik moest nog zeven worden en zat als geïnteresseerde uk uit het eerste leerjaar voor de beeldbuis. Een week eerder had ik de Challenger, al dan niet live, zien ontploffen. Het sprak tot de verbeelding. Ruimtevaart. Raket naar de maan en Mannen op de maan. Space ’86, een tentoonstelling in Oostende over ruimtevaart waar ik een poster van had. Mik, Mak en Mon, de schoolkindtelevisiehelden die met buitenaardse wezens in contact stonden. De schotelantennes van Lessive, nabij Rochefort, die we tijdens de vakantie hadden gezien. De raketwagen die ik van mijn grootmoeder had gekregen. Zelfs lego specialiseerde zich er in. Kortom, de ruimte was dat jaar in.

Ondanks alle verbeelding was er ook de dagelijkse realiteit. Op dat moment was Haïti in opstand gekomen tegen de lokale dictator: Jean-Claude Duvalier, alias Baby Doc die in 1971 zijn vader, Papa Doc, was opgevolgd. Hij voerde jarenlang een schrikbewind, met de gevreesde Tonton Macoutes als plaatselijke Gestapo. Duvalier werd uiteindelijk afgezet. Om niet in mootjes te worden gehakt moest hij vluchten. De voormalige kolonisator, grote broer Frankrijk, ving hem op. A dieu Haïti. Het was dagelijkse kost op ons tv-journaal. Daar mocht ik naar kijken. Net na het avondmaal, want het enige inlandse nieuws was op de goeie ouwe BRT te vinden. VTM bestond nog niet; Ter Zake en de Zevende Dag waren toekomstmuziek; met Confrontatie op zondagochtend konden we het niet doen. We zaten met zijn allen om 19u45 voor de buis, wat toen het aanvangsuur was, om de miserie te aanzien. De arme kindjes uit Haïti werden verlost van hun boeman. Nu ging het anders worden, maar dat bleek al snel ijdele hoop. De kindjes van die arme kindjes zijn ook arme kindjes. Nog armere kindjes zelfs, want de aardbeving van vorig jaar heeft het land aan de rand van de afgrond gebracht.

Een kwarteeuw later is de cirkel rond. Precies een jaar nadat Haïti van de kaart werd gebeefd landt Jean-Claude Duvalier terug in Port-au-Prince. Zomaar. Zelfs de Franse autoriteiten, die een dictator in ballingschap toch wel in de gaten houden, bleken verrast te zijn. Net op het moment dat het totale failliet van het land terug aan alle huiskamers in de wereld werd getoond komt de man die er voor een groot deel voor verantwoordelijk is acte de présence geven. Overbodiger is haast onmogelijk. Het is alsof Roger Vangheluwe op een mooie dag in het Bisschoppelijk Paleis in Brugge zou opduiken en met veel enthousiasme “Vrienden, waar waren we gebleven?” zou declameren. Neen, u zou daar niet mee kunnen lachen.

Heeft Duvalier wroegingen en wil hij zijn lot ondergaan? Echt opgewekt zag hij er niet uit. Doodziek? Sterven in zijn thuisland? Ondertussen is hij al opgepakt en wacht geduldig zijn lot af. Of was hij toch van plan om van een bijzonder onstabiele politieke situatie te profiteren om de draad, die hij op 7 februari 1986 had laten vallen, terug op te nemen? Zijn eigen korte verklaring – “[revenir] pour aider le peuple haïtien et lui témoigner sa solidarité” – klinkt toch wat ongeloofwaardig. De show van Baby Doc kunnen we missen als kiespijn.