Tais-toi et pardonne!

Op dit moment is er in het Vlaamse tv-landschap niet echt een Saturday Night Live voor handen. Onze major networks houden er doorgaans om middernacht mee op of serveren nog eventjes een al dan niet creatieve film. De tijd dat Coda de avond afsloot ligt al weer enkele decennia achter ons. De Franse tv draait dan nog op volle toeren. France 2 zendt met On n’est pas couché op zaterdagnacht tussen elf en twee een nauwelijks vervelende show uit. Onder leiding van de flamboyante Laurent Ruquier steekt men niet enkel oeverloos de draak met de politieke actualiteit, maar wordt tegelijk een centrale gast ernstig op de rooster gelegd door twee doorwinterde journalistes. Natacha Polony en Audrey Pulvar onderwerpen elke week een man of vrouw met recente publicatie aan een kruisverhoor. Meestal gaat het om politici waarvan het bloed onder de nagels wordt gehaald. Niemand wordt gespaard, maar vorige zaterdag was er toch wel een heel speciale figuur te gast. En dat leverde merkwaardige televisie op.

De 26-jarige Laurent de Villiers, zoon van politicus en voormalig presidentskandidaat Philippe de Villiers, kwam zijn verhaal over incest in het uitgebreide oer-katholieke gezin vertellen. Vader de Villiers is gekend voor zijn radicaal-rechts anti-Europees discours, was indertijd een felle tegenstander tegen het Verdrag van Maastricht, ageert tegen de Islam en promoot traditioneel katholieke waarden, maar is ondertussen op zijn retour. Een B-figuur, een man uit het verleden, maar toch ook niet de eerste de beste: hij was meer dan twintig jaar lang voorzitter van het Conseil Général van de Vendée, hoewel het soortelijk gewicht van dat orgaan voor relativering vatbaar is. Ondanks alles leek de man een succesvol gezinsleven te hebben dat te gepaste tijde in de media werd uitgespeeld. Vader poseerde al eens met vrouw en de zeven kinderen in la presse people; het gezin is per slot van rekening één van de hoekstenen van de maatschappij. Schijn, aldus één van zijn zonen, bedriegt.

In het midden van het vorige decennium diende Laurent een klacht in tegen zijn oudere broer, die hem als kleine jongen enkele jaren ernstig seksueel misbruikt zou hebben. Vader opteerde er voor om publiekelijk een standpunt in te nemen tégen zijn jongere zoon en hem er zelfs van te beschuldigen een mythomaan te zijn. Er was geen misbruik; hij verzon maar wat en zou beter zwijgen. Na een lange juridische lijdensweg, waarin Laurent de Villiers naar eigen zeggen de ene vernedering na de andere onderging, werd de zaak geseponeerd. Intussen had hij het contact met zijn familie verbroken, verhuisde naar de Verenigde Staten en stichtte er een gezin. Over zijn lijdensweg schreef hij een boek – Tais-toi et pardonne! – en werd daarover door het panel van On n’est pas couché ondervraagd. Maar wisten zij wel met wie ze het hadden?

Omdat de zaak was geseponeerd kon niemand met zekerheid zeggen dat Laurent de volledige waarheid sprak. Bij het begin van het interview gaf de moderator dat dan ook duidelijk aan: wij spreken hier met u zonder te oordelen of u al dan niet een mythomaan bent. Wij kunnen het niet uitsluiten, maar gaan toch met u in gesprek. Het was gênant voor de jongeman om die woorden te ondergaan, maar hij onderschreef de rules of the game. De twee dames konden van start gaan. Toen werd het écht interessant: hoe meer ze hem ondervroegen, hoe minder het voor de buitenstaander duidelijk was dat ze hem als potentiële mythomaan behandelden. Hij antwoordde schijnbaar bijzonder oprecht op de soms pijnlijke feiten die hem werden voorgelegd. Miljoenen kijkers konden een zenuwachtige maar ingetogen kerel een traumatische ervaring uit de doeken zien doen. Want daar leek het toch op. Hoe langer het gesprek duurde, hoe meer je écht wel de indruk had dat hij de waarheid sprak. Misschien was het wel zo. Of was het een geboren manipulator? Het bleef een open vraag.

De show nam met deze getuigenis een groot risico. Stel dat het effectief een mythomaan was, waar hebben we dan een uur naar zitten kijken? Kan iedereen met een geloofwaardig maar vals verhaal letterlijk de show stelen? Uiteraard niet. Laurent was ook de zoon van Philippe, maar hoe de situatie ten huize de Villiers ook is, voor een politicus van zijn kaliber was deze getuigenis een uppercut. Hoe ver kan televisie met dit soort avonturen meewandelen? On n’est pas couché begaf zich op glad ijs. Moet kunnen. Maar niet te veel. Kijk vooral eens naar de Franse tv.